Ergonomics – công thái học là một khái niệm tưởng như mới mẻ nhưng trong thiết kế kiến trúc, nó đóng vai trò quan trọng thể hiện mối liên hệ giữa con người và môi trường sống. Thiết kế dựa trên những nghiên cứu về khoa học Ergonomics là cách mà các kiến trúc sư chuyên nghiệp tạo ra không gian thoải mái, an toàn và hiệu quả. Trong bài viết này, D-CREA sẽ giới thiệu những điều cơ bản về khái niệm Ergonomics, đồng thời tìm hiểu những phương pháp áp dụng khoa học này để tối ưu thiết kế.
Ergonomics là gì?
Công thái học – Ergonomics là lĩnh vực khoa học nghiên cứu về sự phù hợp giữa con người và thiết kế không gian, sản phẩm, thiết bị để đảm bảo sức khỏe và hiệu suất khi sử dụng.
Công thái học có vai trò quan trọng trong quá trình thiết kế, sản xuất và sử dụng sản phẩm. Hiểu rõ cách con người tương tác với sản phẩm thông qua nghiên cứu nhân trắc học, tư thế, chuyển động lặp đi lặp lại, tâm lý học, y học, khoa học xã hội là sự độc đáo và giá trị của nó.
Công thái học và kiến trúc có mối liên hệ chặt chẽ, đều tập trung vào nhân tố con người. Mục tiêu cuối cùng tạo ra môi trường, sản phẩm và dịch vụ thỏa mãn điều kiện an toàn, khả năng sử dụng và hạnh phúc cho từng cá nhân trong công việc và các hoạt động hàng ngày.
Những nguyên tắc thiết kế dựa trên công thái học
Cách tiếp cận Ergonomics trong thiết kế nói chung được phát triển từ những năm 1970 nhằm tạo ra những môi trường tối ưu và thuận tiện cho mọi người, bao gồm:
- Tính công bằng: Thiết kế cần hữu ích và phù hợp với nhiều đối tượng, con người trong xã hội.
- Tính linh hoạt: Thiết kế phải phục vụ và đáp ứng được sở thích và nhu cầu của từng cá nhân.
- Đơn giản và trực quan: Thiết kế cần dễ hiểu, tránh đòi hỏi những kỹ năng phức tạp khi sử dụng.
- Khả năng truyền tải thông tin: Thiết kế cần mang lại thông tin cần thiết một cách hiệu quả đến người dùng, bất kể điều kiện môi trường hoặc khả năng cảm nhận của người dùng.
- Đảm bảo an toàn: Thiết kế cần giảm thiểu nguy cơ và hậu quả do tai nạn hoặc hành động ngoài ý muốn.
- Ít tốn sức lực: Thiết kế cần có công năng sử dụng hiệu quả, thoải mái và không gây mệt mỏi.
- Tiếp cận dễ dàng: Các kích thước và không gian trong thiết kế phải phù hợp với việc tiếp cận, sử dụng và di chuyển, không phụ thuộc vào kích thước cơ thể, tư thế hoặc khả năng đi lại của người dùng.
Việc tạo ra các không gian tuân thủ những nguyên tắc này sẽ nâng cao chất lượng sống và cải thiện năng suất làm việc cho con người.
Các phương pháp áp dụng Ergonomics - công thái học vào trong thiết kế kiến trúc và nội thất
Trong thiết kế kiến trúc và nội thất, để kiến tạo ra các không gian thoải mái, an toàn và hiệu quả cho người sử dụng thì việc áp dụng các giải pháp khoa học Ergonomics là yếu tố không thể bỏ qua.
- Nghiên cứu người dùng: Phương pháp này đòi hỏi các kiến trúc sư phải tìm hiểu kỹ lưỡng khách hàng của mình, những người sẽ sử dụng công trình bao gồm cả thông tin về thể chất (chiều cao, trọng lượng, khả năng vận động) và nhu cầu riêng của họ, từ đó xác định các yêu cầu cụ thể về không gian.
- Thiết kế đúng tiêu chuẩn: Sử dụng các quy chuẩn và hướng dẫn đã được phát triển để đảm bảo rằng thiết kế đáp ứng đầy đủ những nguyên tắc của công thái học.
- Mô phỏng trực quan: Sử dụng phần mềm chuyên nghiệp, lên bản vẽ 3D để mô phỏng tương tác của người sử dụng trong không gian thiết kế. Điều này giúp kiến trúc sư hiểu rõ hơn phản ứng của khách hàng với không gian và cho phép điều chỉnh thiết kế dễ dàng hơn.
- Sử dụng vật liệu và thiết kế thân thiện với công thái học: Lựa chọn vật liệu phù hợp với môi trường sử dụng. Thiết kế nội thất nên cân nhắc về việc tận dụng các bề mặt và kết cấu dễ làm sạch và bảo trì.
- Kiến thức về tư thế: Thiết kế cần xem xét các yếu tố về kích thước và hình dáng như độ cao của ghế, góc của màn hình máy tính và vị trí bàn làm việc để đảm bảo rằng mọi người có thể sử dụng mà không gặp khó khăn về tư thế.
- Kiến thức về ánh sáng và âm thanh: Sử dụng linh hoạt ánh sáng tự nhiên và nhân tạo, có các giải pháp cách âm và giảm tiếng ồn để tạo ra môi trường tốt hơn.
- Lưu thông và tiện ích: Đảm bảo rằng không gian có hệ thống giao thông dễ sử dụng và phù hợp với tất cả mọi người.
- Tự động hóa và công nghệ: Áp dụng công nghệ và thiết bị tân tiến để giúp quá trình sử dụng thân thiện, dễ dàng hơn, đặc biệt là trong các không gian công cộng như bệnh viện và sân bay.
D-CREA hy vọng rằng qua bài viết này, những thông tin về Ergonomics sẽ đóng góp vào sự sáng tạo, tính hiệu quả trong thiết kế kiến trúc và nội thất. Với những nguyên tắc và phương pháp của công thái học, chúng ta có thể tối ưu hóa không gian để đáp ứng tốt hơn các nhu cầu và mong muốn của mọi khách hàng, hướng đến một môi trường sống chất lượng và tối ưu.
Ảnh: D-CREA
