Khi nói đến thiết kế nhà ở, chúng ta thường nghĩ đến những công trình nhà phố quen thuộc nhưng “nhà” trong kiến trúc là một khái niệm rộng hơn rất nhiều. Mỗi phân loại nhà lại mang những đặc trưng riêng biệt, yêu cầu về thẩm mỹ và công năng khác nhau. Trong chủ đề này, D-CREA sẽ cùng bạn đọc tìm hiểu sâu hơn về khái niệm và phân loại kiến trúc nhà ở, khám phá về tính đa dạng và phong phú trong lĩnh vực thiết kế đầy thú vị.
Khái niệm về nhà ở
Nhà ở là loại hình kiến trúc xuất hiện sớm nhất và chứa đựng nhiều ý nghĩa, vai trò quan trọng. Ban đầu, nó chỉ đơn giản là nơi bảo vệ con người trước sự khắc nghiệt của thiên nhiên hoang dã, cung cấp môi trường thuận lợi cho các hoạt động, tạo điều kiện nghỉ ngơi, duy trì nòi giống và phát triển.
Ngày nay, nhà ở không chỉ là nơi sinh sống mà còn trở thành trung tâm tiêu thụ, tận hưởng thành tựu của khoa học kỹ thuật. Những ngôi nhà thể hiện sự tiến bộ, phản ánh cuộc sống đô thị hiện đại, tiện nghi. Từ việc đáp ứng nhu cầu cơ bản cho cuộc sống, nó đã chuyển mình để trở thành không gian sáng tạo, phục vụ nhu cầu thể chất và tinh thần, cũng như đáp ứng mọi sở thích và phong cách sống.
Nhà là tổ ấm – nơi tạo dựng hạnh phúc và chất lượng cuộc sống. Nó là biểu trưng cho cá tính và đặc trưng của từng gia đình, từng con người. Sự phát triển của kiến trúc nhà ở phản ánh sự quan tâm của xã hội đối với nhu cầu ổn định để “an cư lạc nghiệp”, đồng thời thể hiện sự tôn trọng bản sắc của cá nhân.
Kiến trúc nhà ở là một lĩnh vực khá phức tạp vì nó liên quan chặt chẽ đến đặc điểm, lối sống và nguyện vọng của từng gia đình, từng con người. Mỗi ngôi nhà là hình mẫu đại diện cho từng nhu cầu, mong muốn đa dạng của con người về cuộc sống.
Phân loại Kiến trúc nhà ở dựa vào hình thức tổ chức công năng
1. Nhà ở nông thôn
Nhà ở nông thôn là kiểu nhà dành cho người lao động nông nghiệp, thường liên quan đến đồng ruộng.Mỗi gia đình nông dân ở Việt Nam thường sinh sống trên một lô đất rộng (khoảng 360m2), với ngôi nhà bình dị, có giếng, ao, sân vườn.
Nhà ở nông thôn kết hợp với sinh hoạt và kinh tế gia đình, sử dụng nguyên liệu xây dựng từ đất đá, gỗ, tre, rơm rạ. Cách tổ chức không gian như cách sắp xếp phòng, tổ chức sân vườn, cổng, ao cá, chuồng gia súc thể hiện cuộc sống cần cù, hài hòa với thiên nhiên.
Ngôi nhà chính ở vị trí cao nhất, là nơi thờ cúng và sinh hoạt chính. Sân trước nhà là nơi sản xuất, phơi phóng, không gian tạo thoáng mát vệ sinh cho gian nhà. Các công trình phụ như bếp, vệ sinh…được xếp quanh, lấy sân làm trung tâm của bố cục. Ao cá thường nằm vị trí thấp nhất, phía trước nhà ở nơi đầu gió.
Nhà ở nông thôn truyền thống còn nhiều hạn chế về chất lượng công năng, kỹ thuật xây dựng và vệ sinh môi trường do đó, những mẫu nhà nông thôn hiện đại đã phù hợp hơn với thời đại mới, sử dụng vật liệu kỹ thuật mới và thích ứng với lối sống đương thời.
2. Nhà biệt thự thành phố
Nhà biệt thự thành phố là những ngôi nhà độc lập, tiện nghi và sang trọng, thường đi kèm với sân vườn, chủ yếu phục vụ cho những người có thu nhập cao, đời sống cao cấp ở thành phố.
Ở nhiều quốc gia, nhà biệt thự thường không được xây dựng ở khu trung tâm thành phố mà thường nằm ở ngoại ô hoặc khu nghỉ mát. Tại Việt Nam, nhà biệt thự phố vẫn chiếm tỷ lệ đáng kể và cần sự nghiên cứu kỹ.
Nhà biệt thự thường được đặt trong khu vực yên tĩnh và có nhiều cây xanh với tiện nghi và điều kiện sống thường đạt chuẩn cao.
Ngôi nhà chính thường có từ một đến bốn tầng, có gara để đỗ ôtô. Lô đất của biệt thự thường có diện tích từ 300 đến 800 mét vuông và chỉ được xây dựng với mật độ nhỏ hơn hoặc bằng 35%.
Cấu trúc bên trong thường bao gồm sảnh, phòng tiếp khách, phòng sinh hoạt chung, phòng ngủ, phòng ăn, nhà bếp và nhà xe. Số tầng của nhà biệt thự có thể là một, hai hoặc ba tầng.
Biệt thự còn có thể được chia thành đơn lập (cho một gia đình), song lập (cho hai gia đình), hoặc cụm biệt thự có từ 4 đến 8 căn.
Nhà biệt thự thường được xây dựng ở những vị trí có hướng gió tốt để tạo không gian thoáng đãng và thoải mái cho cuộc sống gia đình.
Trong bài viết này, chúng ta đã khám phá những khái niệm đầu tiên về sự đa dạng và phong phú của kiến trúc nhà ở, vượt qua hình mẫu nhà phố quen thuộc. Hãy đón xem các phần tiếp theo trên website của D-CREA để tìm hiểu thêm về chủ đề hấp dẫn này.
Ảnh: Biệt thự Hoa Lê, Hoa Cúc do D-CREA thiết kế.
Bài viết có tham khảo sách “Nguyên lý thiết kế kiến trúc nhà dân dụng” – NXB Khoa Học Kỹ Thuật.
(còn tiếp)
