Những yêu cầu của kiến trúc không giới hạn trong việc tạo nên các công trình đẹp mắt mà còn hàm chứa những khía cạnh vĩ mô hơn nữa. Đây là nền tảng cốt lõi, nguyên tắc vững chắc, và cũng là những thách thức của các kiến trúc sư trong quá trình sáng tạo. Hãy cùng D-CREA thảo luận về tầm quan trọng của việc đáp ứng các yêu cầu này trong mỗi dự án để hiểu rõ hơn về giá trị thực sự của một thiết kế hiệu quả.
Yêu cầu về tính thích dụng
Yêu cầu thích dụng là một phần quan trọng nhất, đảm bảo rằng mọi công trình xây dựng phải đáp ứng sự phù hợp và tiện lợi cho việc sử dụng, khai thác của con người. Điều này liên quan tới nhiều mặt như hoạt động hàng ngày, phong tục tập quán, và môi trường xã hội.
Việc thiết kế cần chú ý đến bố cục mặt bằng, kích thước và trang thiết bị, điều kiện vệ sinh và ánh sáng, sự liên kết với môi trường xung quanh. Để thực hiện yêu cầu thích dụng, các yếu tố như môi trường không khí, âm thanh, ánh sáng, khả năng nhìn rõ, không gian di chuyển cũng được xem xét.
Các yêu cầu thích dụng tạo ra sự tương quan giữa con người và công trình, và dựa vào từng thể loại công trình, các yếu tố này có thể thay đổi và được thể hiện theo những cách khác nhau.
Ảnh 1: Marina Bay Sands, Singapore
Ảnh 2: Trung tâm nghệ thuật và văn hóa bảo tàng quốc gia Georges-Pompidou, Pháp.
Ảnh bên: Dancing House Prague (Tòa nhà khiêu vũ), Cộng hòa Séc.
Yêu cầu bền vững
Yêu cầu vững bền trong kiến trúc đòi hỏi mọi công trình phải đáp ứng nhu cầu, phải an toàn, lâu bền dưới các tác động của con người và môi trường tự nhiên. Các tác động này được chia thành tác động lực và tác động không phải bằng lực.
Tác động lực gồm tác động thường xuyên, tác động lâu dài, tác động ngắn hạn và tác động đặc biệt như động đất.
Tác động không phải lực bao gồm tác động nhiệt, tác động nước mưa và nước ngầm, tác động của không khí, tác động nắng chiếu, tác động của các chất hóa học, tác động sinh học và tác động tiếng ồn.
Vì những yếu tố trên, công trình cần phải được đảm bảo về tính ổn định và khả năng sử dụng dài lâu. Độ bền vững của công trình bao gồm:
- Độ vững chắc của cấu kiện chịu lực: Phụ thuộc vào vật liệu, kích thước của kết cấu để đảm bảo khả năng chịu tác động.
- Độ ổn định của kết cấu, nền móng: Liên quan đến khả năng chống lại momen, lực xoắn, biến dạng không đều và lực cắt tác động lên cấu kiện của công trình
- Độ bền lâu của công trình: Độ bền lâu của công trình là thời gian mà hệ thống kết cấu và các cấu kiện chịu lực vẫn hoạt động bình thường. Điều này phụ thuộc vào tính chất vật liệu, phương pháp tính toán và áp dụng kết cấu, khả năng chịu biến dạng dưới tải trọng lâu dài, khả năng chống ẩm, chống mối mọt và sinh vật phá hủy, khả năng chịu nhiệt và lạnh… và các yếu tố về bảo dưỡng.
Ảnh: Museum of the Future, Dubai
Yêu cầu mỹ quan
Tính mỹ quan của công trình phản ánh cách nó thích nghi với môi trường và đáp ứng nhu cầu tinh thần của con người. Điều này không chỉ thể hiện ở mặt hình thức, mà còn bao gồm cả ý nghĩa xã hội của công trình. Để đạt được chất lượng thẩm mỹ, cần cân nhắc những giá trị về văn hóa mà công trình thể hiện.
Yêu cầu về thẩm mỹ trong kiến trúc xuất hiện ở các khía cạnh sau:
- Thẩm mỹ tổng thể: Công trình cần tương thích với môi trường xung quanh tạo thành một tổng thể không gian đẹp mắt.
- Thẩm mỹ của công trình: Ấn tượng thị giác là yếu tố đầu tiên tác động tới con người, do đó công trình phải đáp ứng yêu cầu về khái niệm thẩm mỹ của số đông trong một thời đại cụ thể.
Để đạt yêu cầu về thẩm mỹ khi lập kế hoạch kiến trúc, cần thực hiện những điều sau:
- Hiểu và thể hiện ý tưởng cốt lõi của công trình qua các đặc điểm chính của nó. Ví dụ: Nhà ở mang đến cảm giác thân thuộc, ấm cúng; trường học, bệnh phải thể hiện tính sạch sẽ, gọn gàng; trụ sở, cơ quan trang trọng, tôn nghiêm…
- Đảm bảo sự hòa quyện giữa nội dung và hình thức, tránh chủ nghĩa thực dụng cạn kiệt, cũng như chủ nghĩa hình thức cầu kì và giả tạo.
- Sáng tạo và áp dụng tốt quy luật hợp hình khối và mặt đứng trong kiến trúc.
- Kết hợp những nét đẹp truyền thống của văn hóa dân tộc, tránh sự sao chép và phục cổ không tương thích.
- Tiếp thu nét đẹp của thế giới và thời đại, đồng thời kết hợp với vẻ đẹp văn hóa dân tộc để thỏa mãn tính hiện đại, truyền thống.
Đẹp trong kiến trúc là vô cùng quan trọng và yêu cầu người thiết kế phải sở hữu kiến thức sâu rộng, kỹ năng phân tích, năng khiếu thẩm mỹ, cùng với hiểu biết về khoa học – kỹ thuật, tâm – sinh lý và xã hội học.
Yêu cầu kinh tế
Khi xây dựng, phải tập trung vào chức năng của công trình, đảm bảo rằng kích thước, hình dáng và công năng phải phù hợp với nhu cầu thực tế. Điều này căn cứ trên khả năng của xã hội và người sở hữu công trình, tránh lãng phí không gian và trang thiết bị.
Việc chọn lựa giải pháp kinh tế cần phân chia theo cấp độ quan trọng và chức năng của từng loại công trình.
Yêu cầu kinh tế cũng thể hiện trong quá trình thiết kế, thi công và sử dụng công trình.
- Thiết kế kiến trúc: Bố trí mặt bằng, giải pháp kết cấu, trang trí phải hợp lý đảm bảo mọi chức năng cần thiết, tận dụng được những ưu thế của môi trường tự nhiên để tránh lãng phí.
- Thi công: hợp tác với các kỹ sư chuyên ngành khác như kết cấu, điện, cấp thoát nước lập kế hoạch thi công, tạo ra lịch trình hợp lý để hoàn thành công trình.
- Sử dụng công trình: Sử dụng công trình kiến trúc tốt đồng nghĩa với việc tạo ra môi trường hoạt động thuận lợi cho con người. Việc duy trì và bảo dưỡng công trình từ nền sàn, tường, cột đến các chi tiết khác cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa khả năng kinh tế của chúng.
Bốn yêu cầu quan trọng này là “kim chỉ nam” cho mọi kiến trúc sư để có thể nhìn nhận rõ ràng, từ đó sáng tạo thêm nhiều công trình mang ý nghĩa và sức ảnh hưởng. D-CREA hy vọng rằng, những bài viết chuyên ngành này cũng sẽ truyền cảm hứng cho tất cả những ai yêu thích nghệ thuật nói chung và kiến trúc nói riêng.
Ảnh: Đền Lotus Temple, Ấn Độ.
Bài viết có tham khảo sách ”Nguyên lý thiết kế kiến trúc – NXB Xây Dựng”
Ảnh: Internet
